زمان تخمین زده شده مطالعه: ۱۱ دقیقه
وقتی که از خانه خارج میشوید، اصول اولیه لایه‌پوشی به سیستم تعدیل دمای بدن شما تبدیل میشود. این روش امتحان شده، به شما اجازه میدهد با کم و زیاد کردن لایه های لباس نسبت به سطح فعالیت و یا تغییرات آب و هوا دمای بدن خود را تعدیل و راحتی بیشتری را احساس کنید
برای اینکه بدانید در فعالیت های اوت دور چگونه باید از لایه پوشی استفاده کنید، باید عملکرد هر لایه را بدانید:
۱. بِیس لِیِر (لایه زیرپوش) عرق را از روی پوست شما جذب میکند
۲. لایه میانی (لایه عایق) حرارت بدن را حفظ میکند تا از شما در برابر سرما محافظت کند
۳. لایه بیرونی (لایه محافظ) لایه محافظ در برابر باد و باران است
حتی اگر هر ۳ لایه را در شروع کار به تن نکنید ولی بهتر است هر بار که بیرون میروید تمام لایه ها را با خود ببرید. چون اگر هوا گرم شود میتوانید لایه ها را کم کنید ولی نمیتوانید لایه ای که با خود نبرده اید را بپوشید!
مثالهایی برای لایه‌پوشی در هوای خنک، بارانی و گرم
اغلب از ما در مورد نحوه لایه‌پوشی در یک آب و هوای خاص میپرسند. هر پاسخی که فقط بر اساس آب هوا باشد و موارد مهمی مثل سطح فعالیت بدنی و متابولیسم شخص را در نظر نگیرد، دقیق نخواهد بود. مثالهای زیر در مورد یک فرد فرضی‌ست که طبعی معتدل دارد و به یک هایکینگ نیمروزه در سطح نیمه حرفه ای میرود:
لایه‌پوشی در هوای سرد
لباس زیر بلند نیمه سبک از جنس پلی استر برای بالا تنه و پایین تنه، یک کاپشن الیاف، شلوار پلار نیمه سنگین، شلوار و بادگیر ضد آب/تنفس پذیر
لایه‌پوشی در آب و هوای بارانی (هوای خنک)
لباس زیر بلند و سبک از جنس پلی استر برای بالا تنه و پایین تنه، شلوار پلار سبک، شلوار هایکینگ الیاف، شلوار و بادگیر ضد آب/تنفس پذیر سبک (با تعداد زیادی شکاف های تهویه هوا)
لایه‌پوشی در هوای خیلی گرم
لباس زیر پلی استری کوتاه و تی‌شرت آستین کوتاه از جنس الیاف مصنوعی، شلوار های هایکینگ زیپی از جنس نایلون، بادگیر سبک
حتما برای هر کدام از این لایه ها گزینه های مختلف دیگری هم داریم. ولی نکته اصلی این است که گزینه هایی را انتخاب کنیم که بیشترین تناسب منطقی را با جایی که میرویم، فعالیتی که انجام میدهیم و قدرت خرید ما داشته باشند.
نکته مهم دیگر این است که زمان لازم را به تنظیم لایه ها نسبت به تغییر شرایط اختصاص بدهید. برای مثال، اگر باد و باران قطع شد، لایه بیرونی را در بیاورید. یا اگر هایکینگ، به تنهایی شما را گرم نمیکند یک لایه میانی اضافه کنید. بسیاری از افراد برای اینکه دچار لرز نشوند، در هر توقف، یک لایه میانی و یا بیرونی (در بالا تنه) اضافه میکنند.
بِیس لِیِر: مدیریت رطوبت
وظیفۀ بِیس لِیِر به عنوان لایۀ اول در تماس با پوست این است که عرق شما را از سطح پوست جذب کند. در هوای سرد یا خنک، برای اینکه پوست شما خشک بماند باید لباس زیر بلند با خاصیت جذب رطوبت بپوشید. رعایت این نکته بسیار مهم است چون از لرز و در حالت بدتر، از سرمازدگی شما جلوگیری میکند.
جنس بِیس لِیِر: برای جنس بِیس لِیِر هم طیف وسیعی از الیاف مصنوعی مثل پلی استر و نایلون، یا الیاف طبیعی مثل پشم مرینوس و ابریشم در اختیار داریم. با توجه به اینکه تفاوت اندکی در جذب رطوبت، خشک شدن، جذب بو و دوام در مواد مختلف وجود دارد، بسیاری از افراد، جنس این لایه را طبق ترجیح شخصی انتخاب میکنند.
وزن بِیس لِیِر: انتخاب های شما کاملاً مشخص هستند: سبک، میانه و سنگین. اگرچه ممکن است در یک سمت این طیف، واژه “فوق سبک” و در سمت دیگر “فوق سنگین” را هم ببینید. بطور کلی، پارچه های سنگین تر گرمتر هستند. هرچند هدف اصلی بِیس لِیِر جذب رطوبت است نه گرم کردن.
لایه‌پوشی در هوای گرم
وقتی دمای هوا افزایش پیدا میکند پوشیدن لباس زیر بلند خیلی خوشایند نیست ولی خشک ماندن پوست، در هر شرایطی به شما احساس بهتری میدهد (هیچ کس دوست ندارد پوستی مرطوب داشته باشد که عرق از آن میچکد). علاوه بر این، میتوانید برای لایه‌پوشی در هوای گرم این موارد را هم مد نظر داشته باشید:
۱. هر تی‌شرت تابستانی در واقع یک بیس لیر است. پس سعی کنید به دنبال آنهایی باشید که خاصیت جذب رطوبت دارند.
۲. برخی از تی‌شرت ها برای هوای خیلی گرم طراحی میشوند و رطوبت ناشی از تعریق را از طریق پارچه به بیرون پخش میکنند و تبخیر این رطوبت باعث خنک شدن بدن میشود. این تی‌شرت ها در بازار به عنوان بیس لیر شناخته نمیشوند ولی برای استفاده در لایه اول روی پوست، احساس راحتی بیشتری در هوای خیلی گرم به شما میدهند.
۳. لباسهای زیر مثل شورت های پادار و کوتاه و سینه‌بند ها هم باید از جنس های جاذب رطوبت باشند. (این حالت در زمستان که این نوع البسه را زیر لباس زیر بلند خود میپوشید هم صادق است).
۴. بیس لیرهایی از جنس کتان به هیچ عنوان برای زمستان توصیه نمیشوند چون مثل یک اسفنج آب را جذب میکنند و در خود نگه میدارند که باعث ایجاد لرز خواهد شد. این جنس فقط وقتی قابل استفاده است که در یک آب و هوای کاملاً خشک و سوزان تابستانی در فضای باز باشید.
۵. بیس لیرهای دارای خاصیت محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش (UPF) هم اجازه نمیدهند پرتوهای مضر آفتاب به پوست شما برسد.
۶. تکنولوژیهای جدید این حوزه، مثل پشم آغشته به ذرات سرامیک امکان تولید بیس لیرهایی را فراهم میکند که پوست شما را واقعاً خنک میکند تا احساس راحتی بیشتری کنید.
لایه میانی: (لایه عایق)
لایه های عایق کمک میکنند که گرمایی که بدن تولید میکند حفظ شود. هر چقدر این لایه به صورت بهینه تر گرما را محبوس کند شما بیشتر احساس گرما میکنید.
جنس لایه میانی: برای این لایه هم مثل بیس لیر، گزینه های زیادی در الیاف مصنوعی و طبیعی دارید. بطور کلی، هرچه ضخامت یا پُف بیشتر باشد گرما هم بیشتر است. اگرچه بازدهی و قدرت عایق هم مهم است. در ادامه، به چند جنس رایج لایه های میانی اشاره میکنیم. اگرچه گزینه های دیگری مثل بالاپوش هایی از جنس پشم یا ترکیبات پشم هم در دسترس هستند.
این ها گزینه های اصلی برای لایه میانی هستند:
پلار پلی استر:
در قالب پارچه های سبک، میان وزن و سنگین وجود دارد. پارچه پلار حتی اگر مرطوب شود هم گرم میماند و سریع هم خشک میشود. پلار تنفس پذیری هم دارد پس احتمال اینکه در آن از گرمای بیش از حد اذیت شوید خیلی کم است.
جنبه منفی تنفس پذیری این است که باد هم به آن نفوذ میکند که میتواند باعث از دست رفتن گرما شود. به همین دلیل است که وقتی از لایه میانی پلار استفاده میکنید باید یک لایه محافظتی هم با خود داشته باشید. (گزینه دیگر این است که از پلار بادگیراستفاده کنید که یک لایه داخلی ضد باد دارد).
کاپشن پَر:
برای پک کردن خیلی خوب فشرده میشود و نسبت به وزنش گرمای بیشتری در برابر سایر عایق ها ایجاد میکند. میزان بازدهی پَر با مقیاس “قدرت پُر کنندگی” اندازه گیری میشود که از ۴۵۰ تا ۹۰۰ متغیر است. با توجه به اینکه پَر همیشه در یک لایه محافظتی است، کاپشن های پَر، تا حدی در برابر باد و آب مقاومند. نقطه ضعف پَر این است که وقتی خیس شود بازدهی عایق خود را از دست میدهد.
کاپشن الیاف:
سالهاست تولیدکنندگان عایق های الیاف مصنوعی تلاش میکنند بازدهی پَر را در آن ایجاد کنند و هر سال به این استاندارد نزدیکتر میشوند. با اینکه الیاف مصنوعی به اندازه پَر فشرده نمیشوند ولی به دلیل حفظ خاصیت عایق حرارتی خود در حالت مرطوب، انتخاب بسیار خوبی برای روزهای بارانی هستند. الیاف مصنوعی هم مثل پَر، همیشه در پوشش لایه های محافظ هستند که مقاومت محصول نهایی را در برابر آب و باد بیشتر میکند.
لایه بیرونی: محافظت در برابر باد و باران
لایه بیرونی (لایه محافظ) از شما در برابر باد، باران و برف محافظت میکند. البسه این بخش از کاپشن های کوهنوردی گران قیمت تا بادگیرهای معمولی را در بر میگیرد. در بیشتر این جنس ها، حداقل کمی عرق میتواند از بدن خارج شود. این جنس ها پوششی از یک ماده آبگریز مقاوم بر روی خود دارند. این پوشش باعث جمع شدن قطره های آب و غلتیدن آنها به بیرون از پارچه میشود.
لایه خارجی لباس شما در هوای طوفانی نقش مهمی دارد. چون اگر باد و باران به لایه های داخلی نفوذ کند، حتماً دچار لرز خواهید شد.
لایه های خارجی را میتوان به دسته های زیر تقسیم کرد:
لایه های خارجی ضدآب/تنفسی: کاربردی ترین (و گرانترین) انتخاب شما، این جنس بهترین انتخاب برای باد و بوران است. بطور کلی، گرانتر برابر است با خشک تر، اگرچه لایه های خارجی گرانتر ماندگاری بیشتری هم دارند.
لایه های خارجی مقاوم در برابر آب/تنفسی: این لایه ها بیشتر برای شرایط باران، باد ملایم و فعالیت بدنی بالا مناسب است. این پارچه ها که از لایه های خارجی ضدآب/تنفسی ارزانتر هستند، معمولاً پارچه های تار و پودی فشرده از جنس نایلون یا پلی استر هستند که در برابر باد و باران ملایم مقاوم هستند.
سافت‌شِل: این جنس بر روی تنفس‌پذیری تاکید دارد. در بیشتر انواع آن، پارچه های استرچ و پارچه هایی برای راحتی بیشتر در هنگام انجام فعالیت های ایروبیک وجود دارد. همچنین، بیشتر این نوع پارچه ها محافظت در برابر باد و باران ملایم را با کمی لایه عایق ترکیب و در عمل، دو لایه را در قالب یک کاپشن را با هم ترکیب میکنند.
لایه های خارجی ضدآب/غیرتنفسی: این لایه های حداقلی برای روزهای بارانی با فعالیت بدنی کم و یا بدون فعالیت بدنی مناسب است. این پارچه ها بیشتر پارچه های نایلونی با پوشش های ضدآب و باد هستند. اگر وقتی این نوع لباس ها را به تن دارید فعالیت شدید بدنی داشته باشید، احتمالاً لایه های زیرین لباس خود را خیسِ عرق کرده اید
